Verliefde kamelen in Sinai

Op een van mijn tochten met kamelen hadden wij een hengst en een merrie bij ons. Nou gebeurt dat wel vaker, maar deze twee vonden elkaar wel erg leuk. En dat leidde tot het onvermijdelijke: een paring.

Mijn begeleider belde eerst zijn vader, de eigenaar van de merrie. Of de dieren hun gang mochten gaan.  Het groene licht werd gegeven en de hengst losgelaten.  Die was niet al te slim, of zo door lust overmand dat hij kop, staart en flanken van zijn beminde niet meer kon onderscheiden. Terwijl zij uitnodigend knielde, hing hij dwars over haar heen.  Hier was hulp nodig, en na wat geduw en getrek zat de hengst in de juiste positie.

Het paringsritueel

Kamelen zijn de enige zoogdieren die knielend paren. Het is een merkwaardig gezicht, maar merkwaardiger nog, en voor ons mensen bepaald onaantrekkelijk, is de manier hoe de kameel indruk op zijn dame wil maken.  Penetrant geurend zweet staat in zijn nek, het schuim loopt hem van de lippen, met zijn staart zweept hij zijn urine wild in het rond en, tot afschuw van menig reiziger,  blaast hij zijn tong op tot een grote paarsachtige ballon die hij met een blubberend geluid weer leeg laat lopen.  De dame raakt geïmponeerd door al die opwindende geuren en geluiden  en besluit of ze hem al dan niet toelaat.

Dat is niet altijd de bedoeling. Vuistregel bij de bedoeïenen hier in Zuid Sinai is:  1 jaar drachtig, 1 jaar zogen en dan 1 jaar leeg. Zodat de merrie bij kan komen en volledig inzetbaar is voor het werk. Want met een zwangere kameel moet je voorzichtig zijn. Je mag haar niet te zwaar belasten, niet te veel laten draven en al helemaal niet laten galopperen. Is de zwangerschap gevorderd, dan wordt het knielen ook lastig voor haar *)

De meelzak

En daarom ontwikkelden de bedoeïenen dit voorbehoedsmiddel: de meelzak.  Praktisch, goedkoop en  doeltreffend. Want het is lastig om voortdurend al die gretige hengsten in de gaten te houden, zeker als je tijdens een wandeltocht je kamelen in een oase gaat drenken.

Babykameel

Bij een succesvolle paring wordt na een jaar een ET-achtig wezentje geboren. Met een half jaar mag het jong mee op de wandeltocht.  Is het twee, dan begint de opvoeding, die vooral op correctie gebaseerd is. Met 4 jaar zal het diertje tot een volwassen exemplaar zijn uitgegroeid.  En dan begint de hele cyclus weer opnieuw.

Marion Meulenbroek

Stichting Hadiya Reizen

*) Dat niet iedere eigenaar voorzichtig met de drachtige merrie omgaat is te lezen in het stuk: de pootjes van het kamelenjong

Requiem voor een kameel

Zeena kreeg ik op een van mijn eerste tochten door de woestijn toebedeeld. Een niet al te grote naga (merrie) met een fraai hoofdje en een prettige gang. ’t Klikte meteen tussen ons en nadien vroeg ik altijd om haar. Of ik nu met haar baas op pad ging, of met andere bedoeïenen, Zeena ging met me mee.

Kamelen hebben, net als andere dieren, een eigen persoonlijkheid en die van Zeena lag me wel. Haar zus Ida was heel anders, een zogenaamde staarthanger. Ida durfde niet bij de karavaan weg, wilde niet voorop lopen en ging zeker niet tegen de stroom in. Zeena maakte het allemaal niks uit. Hoewel: voorop lopen vond ze haar goed recht. Tussenin wou ze niet, dan draafde ze mopperend en brommend naar voren om haar eigen plek in te nemen. Tenzij ik haar duidelijk liet weten dat wij samen andere plannen hadden. Dan schikte ze zich en liep opgewekt achteraan of bleef samen met mij op een wandelaar te wachten die zich in een rotspartij of struikje verdiept had. Zeena was de perfecte bezemwagen.
Opstappen was wel een kunst. Want ze had de neiging al omhoog te komen voor ik in het zadel zat. Terwijl zij haar voorbenen strekte, hees ik me aan de zadelknoppen omhoog. Dat vond iedereen knap geinig, maar ik was en niet echt blij mee.

In 2010 baarde Zeena een veulentje dat haar familie ‘Maryam’ doopte, naar mij. Na een paar maanden mocht Maryam mee en huppelde ze vrolijk tussen de wandelaars en haar moeder heen en weer. Moeder functioneerde nog steeds prima, al hield ze haar jong wel met argusogen in de gaten. Slapen deden ze samen, zij aan zij.

Herfst 2011 zat ik met een groepje wandelaars bij de eigenaars van Zeena te eten. Die verwenden ons, op deze eerste avond in de woestijn, met kip en rijst. We hadden ons rond de grote schotel geschaard, waar het voedsel hoog opgetast lag.
Zeena lag een stukje verder op met Maryam naast zich. Dan, opeens, sprong ze op, ze schreeuwde, galoppeerde weg en stortte na een paar 100 meter neer. Gealarmeerd renden we naar haar toe, stonden om haar heen.

Nadat de gasten zich teruggetrokken hadden probeerden we haar te helpen. We masseerden haar buik, nek en rug. We sneden haar neusvleugel in en wreven haar borst en schouders in met bloed. We liepen rondom haar, bespuwden haar om de dood te verdrijven. As smeerden we op haar borst.
’s Nachts om 12 uur kwam er een opleving: ze probeerde op te staan. Het lukte niet. En toen, om 3 uur ’s nachts is ze gestorven. Een korte, felle rouwkreet uitten de bedoeïenen. En nogmaals. Daarna werd het stil.

Rijd ik nu door de vallei waar zij stierf, dan kijk ik altijd naar de plek waar zij haar laatste uren doorbracht. De kameel die me leerde rijden, die me door de toen zo onbekende woestijn droeg. Zittend op haar voelde ik hitte noch koude, wind noch dorst. De Beste, dat was zij.

Marion Meulenbroek
http://www.hadiyareizen.nl

De pootjes van het kamelenjong

Trekken door de woestijn is een enorm mooie belevenis. Wat het voor mij vooral bijzonder maakt is de samenwerking met de kamelen. Wederzijdse afhankelijkheid, want zonder het dier zouden wij niet ver komen en het dier zonder ons krijgt gebrek aan voedsel.

Tenminste, dat laatste dacht ik altijd. Want wij nemen altijd durra voor de kamelen mee. Daarnaast knabbelen ze soms onderweg aan de struikjes die we tegenkomen. Hebben we een rustpauze, dan binden we de voorbenen aan elkaar, zodat ze niet al te ver weg dwalen. Al knabbelend trekken ze van struikje naar struikje. Mooi om te zien, want van elk struikje nemen ze maar een beetje en ook de wortels blijven onbeschadigd.

Kamelen en bedoeïenen: dat hoort bij elkaar als Knabbel en Babbel, als Sjors en Sjimmie. Maar elke bedoeïen heeft zo zijn eigen gedachte hoe je met de dieren omgaat. Sommigen staan snel met de stok klaar, maar anderen vinden dat een teken van zwakheid. Ik trek graag de woestijn in met goede kamelen en een gids, die de dieren fatsoenlijk behandelt. In eerste instantie wekte het verbazing als ik informeerde welke kamelen er meegingen. Maar nu zijn de bedoeïenen eraan gewend. Maryam wil prettige kamelen, geen angstige en ook geen bijters.

Op een van mijn vorige tochten liep een aardige jongen mee, die het de wandelaars ongelooflijk naar de zin maakte. Maar kwam hij in de buurt van zijn kameel, dan begon die angstig te brullen. Altijd. Bij anderen vertoonde hij dat gedrag veel minder. Hij had littekens en schuurplekken bij het zadel en het was ook al geen feest hem te berijden. Er viel niet mee samen te werken. Jammer van de jongen, maar hij mag niet meer mee.

Hoe anders is Aliyan met de kamelen. ‘Opzadelen vinden ze niet fijn, daarom krijgen ze dan wat te eten,’ zegt hij. Nog nooit zag ik dat een ander doen. En dus hangen we ’s morgens vroeg de voederzak om hun hoofd en geven ze wat durra. Ze laten zich ontspannen beladen.
Fu’ad houdt erg veel van zijn merrie. Ze moet bevallen en dus gaat hij niet met de familie mee naar de weidegronden. Hij is nerveus en hoopt dat alles goed gaat.

In NRC van 3 april stond een verslag van een wandeltocht met kamelen door de westelijke woestijn van Egypte. Een tocht die zwaarder is dan wat ik te bieden heb. En ook langer. Afzien is het geblazen, zowel voor mens als dier. Zo ging het vroeger, toen karavanen met zout of andere goederen door de woestijn trokken en zo gaat het nu, ten behoeve van een handvol toeristen, kennelijk ook.

Dat mensen voor hun genoegen hun grenzen opzoeken is ze van harte gegund. Dat er geen eten voor de kamelen meegaat staat mij helemaal niet aan. Dat zelfs een hoogzwangere merrie -de pootjes van het jong zijn al te zien- nog beladen wordt vind ik schandalig. Alsof de bedoeïenen niet wisten dat ze hoogzwanger was. Alsof er voor een relatief klein bedrag niet drie extra kamelen meekunnen die de zakken met durra dragen. En de toeristen komen niets tekort: soep, salade, sinaasappels; het is er allemaal.

Het lijkt me gepast dat de toeristen wat inschikken ten bate van de kamelen. Wie 11 dagen wil afzien kan ook best zonder salade of fruit. Water en brood, stel ik voor.

http://www.hadiyareizen.nl